در سال 1998 یک ماد ساز با نام کاربری Aeon64 دست به خلق یک نقشه دست ساز به نام Aeon of Strife برای بازی استراتژیک مشهور کمپانی Blizzard یعنی StarCraft زد. در مپ مذکور، بر خلاف چیزی که در اکثر بازی های استراتژیک شاهد آن بودیم، بازیکن تنها یک هیرو را تحت کنترل گرفته و به جنگ واحد های دشمن می رفت. اتفاقی که در Aeon of Strife رخ داد، زمینه ساز به وجود آمدن بازی هایی بود که امروزه از آن ها تحت عنوان MOBA (مخفف کلمات Multiplayer online battle arena) یاد می شود. بازی های MOBA زیر شاخه ای از ژانر استراتژیک هستند که در عمل تفاوت های فراوانی نسبت به این دسته از بازی ها نشان می دهند ولی بر روی کاغذ بسیار به عناوین همیشگی این سبک شبیه بوده و حتی با نام action real-time strategy (به اختصار: ARTS) نیز خوانده می شوند. در این ژانر، بازیکن کنترل یک هیرو از میان یکی از دو تیم موجود را در اختیار می گیرد. هدف اصلی این بازی ها حمله به سوی واحد های دشمن و نابودی مقر فرماندهی آن ها، به کمک همراهانی می باشد که توسط هوش مصنوعی و کامپیوتر کنترل می شوند. شخصیتی که برای کنترل بر می گزینید اصولاً دارای ویژگی ها و مزیت های متنوعی است که با پیشروی در طول بازی نیز گسترش و بهبود می یابند و به استراتژی کلی یک تیم کمک شایانی می کنند. از آنجایی که آغاز مسیر این سبک از یک ماد به وجود آمد، در ادامه رشد و گسترش نیز دچار تغییرات فراوانی شد. سبک کلی MOBA تلفیقی از سبک های اکشن، نقش آفرینی و real-time strategy می باشد، البته با این تفاوت که در این ژانر بازیکن درگیر ساخت و ساز و توسعه یک شهر و پایگاه نمی شود. پس از موفقیت هایی که مپ Aeon of Strife در بین بازی کنان کسب کرد، کمپانی Blizzard در سال 2002 دست به توسعه و عرضه عنوان استراتژیک بعدی خود یعنی بازی مشهور Warcraft III زد. این عنوان نیز همانند StarCraft به بازیکنان این قابلیت را می داد تا دست به ساخت مپ ها و گیم ماد های دلخواه خود بزنند و اینجا بود که یکی از اولین و مهم ترین عناوین تاریخ سبک MOBA تحت عنوان Defense of the Ancients (به اختصار DOTA) خلق شد. به خاطر قدرت و الهاماتی که عنوان DOTA بر روی شکل گرفتن سبک MOBA پیاده کرد، گاهی اوغات پیش می آید که در جهت معرفی کلی این سبک از کلمه DOTA استفاده می شود. در صعنت بازی سازی به مانند تمامی صنایع دیگر، موفقیت همیشه با اعداد و ارقام تعریف می شود. اعداد بزرگ همیشه حرف اول را می زنند و این مشکلیست که چندین سال است گریبان این صنعت دوست داشتنی را گرفته است. البته همیشه معدود شرکت هایی هم بوده اند که در پس موفقیت بی نظیری که کسب کرده اند، بهترین و کامل ترین محصول را در اختیار علاقه مندان قرار داده اند و سازندگان مدرن عناوین سبک MOBA اغلب از این دسته افراد می باشند.
نمایی کلی از یک عنوان در سبک MOBA. همانطور که می بینید، اِلِمان هایی از سبک های استراتژیک به همراه فرمول های نقش آفرینی در این سبک تلفیق شده و پدیده ای خاص را به وجود آورده اند
کیفیت بالای ساخت و طراحی بی نظیر کاراکتر ها و هیرو های این دسته از بازی ها، از دلایلی است که شاهد موفقیت بیش از اندازه بازی های MOBA در بین بازیکنان هستیم و هر ساله شاهد برگزاری مراسم ها و مسابقات فراوان با جوایز بسیار ارزنده برای حرفه ای ترین بازیکنان این بازی ها هستیم. به شخصه افرادی می شناسم که ساعات عظیمی از زندگی خود را صرف تجربه این بازی ها کرده و حتی جهت انجام فعالیت های روزمره زندگی خود نیز اقدامی انجام نداده مگر خدایی نکرده در مبارزه در حال رخ دادن شکست نخورند! شاید توصیف فلسفه کلی این دسته از بازی کار ساده ای نباشد و جهت پرداختن به آن مقاله ای کاملاً جدا طلبیده می شود که در آینده حتماً به آن خواهیم پرداخت. بازی های MOBA اغلب بر روی رایانه های شخصی اجرا می شوند، ولی با توجه موفقیت و رشد بی نظیری که در طی چند سال اخیر از این سبک شاهد بودیم، پای این بازی ها به تلفن های هوشمند و حتی کنسول ها (البته در این مورد، به تعداد محدود) نیز باز شده و گل سرسبد این بازی ها نیز عنوان فراگیر شرکت Supercell یعنی Clash Royale می باشد که نواده ویروسی عجیب و غریب به نام Clash of Clans است. از آنجایی که پیش تر به اعداد و ارقام در صنعت بازی سازی اشاره کرده بودیم، تماشای شرکت های مختلف جهت عرضه دیوانه وار این دسته از عناوین برای ساخت چند دلار بیشتر به هیچ وجه پدیده عجیبی نیست و هر ساله شاهد ده ها عنوان ناقص و متنوع در این سبک هستیم. با این حال اگر به ریشه ها بازگردیم و تفکری عمیق در میان کامل ترین و بهترین پدیده های سبک MOBA بیاندازیم، عناوینی را می بینیم که در عین کامل بودن، نقش بسیار پر رنگی در رشد و تکامل عناوین آینده این سبک داشته اند. عناوینی که پدیده ای به نام زمان به هیچ وجه باعث کم رنگ شدن آن ها نشده و بلکه باعث شده تا در میان جوامع بازیکن عزیز تر و لذت بخش تر شوند و میلیون ها بازیکن در سراسر دنیا را به تسخیر خود در بیاورند. با گیمفا همراه باشید تا نگاهی بیاندازیم به بهترین و کامل ترین بازی های رایانه ای در سبک MOBA و ببینیم که شرکت های مختلف چگونه موفق به بکارگیری این فرمول پیچیده در قالب یک بازی ویدئویی کامل شده اند.
تمامی انتخاب ها برای 10 بازی برتر سبک MOBA به طور کامل نظر شخصی نویسنده و سلیقه او را در خود دخل و تصرف داده و قرار نگرفتن عنوانی (یا قرار گرفته در رتبه متفاوتی با دیدگاه شما) دلیل بر بد بودن آن یا ضعیف بودنش نمی باشد و شما می توانید بازی های مورد علاقه خود و رتبه بندی های شخصی و مورد نظر خود را در بخش نظرات با دیگر کاربران به اشتراک بگذارید.
10- بازی Vainglory
توسعه دهنده: Super Evil Megacorp
ناشر: Super Evil Megacorp
پلتفرم ها: iOS و Android
سال انتشار: 2014 برای IOS و 2015 برای Android
Vainglory تنها عنوان سبک MOBA در این لیست است که در برای تلفن های همراه عرضه شده است. مهم نیست که تا چه حد به صورت تک نفره در انجام یک بازی MOBA مهارت داشته باشید؛ در نهایت این تیم شما هستند که قرار است در صدر قرار بگیرند و شما را به موفقیت برسانند. در Vainglory که تقدیر شده ترین MOBA در میان بازی های تلفن همراه می باشد، کلید موفقیت تنها در همکاری میان سه بازیکن در یک تیم است. از نکات مثبت بازی می توان به قابلیت هایی نظیر: هیرو های متنوع (بیش از 10 هیرو)، اکشن سنگین و شگفت انگیز که برای یک بازی تلفن همراه بیش از اندازه فوق العاده می باشد. همکاری ای هم که با هم تیمی های آنلاین خود انجام می دهید، بیش از اندازه فوق العاده می باشد. Vainglory قرار نیست عنوانی عظیم و قدرتمند در سبک MOBA برای تلفن ها باشد که با بازی های ابر قدرت این سبک در رایانه های شخصی رقابت کند، بلکه این بازی آمده تا با ارائه جزئیاتی بی نظیر در قالب یک MOBA که بر روی پا های خود ایستاده و قوانین خودش را بیان می کند، بازیکنان زیادی را سرگرم سازد. بازیکنان جدید و کسانی که هیچ تجربه ای از این دسته از بازی ها ندارند، کاملاً می توانند خود را با شرایط و حالت های مختلف این بازی وقف دهند و به سرعت نیز پیشرفت کنند. Vainglory تنها یک MOBA خوب برای تلفن های هوشمند نمی باشد، این بازی بهترین عنوانیست که برای این پلتفرم ها عرضه شده و حرف های زیادی در بین بازی های مطرح این سبک در پلتفرم های دیگر نیز دارد. بازی همچنین بهترین لحظات خود را زمانی به درستی نشان می دهد که شما به همراه تیمتان در مقابل تیمی قرار بگیرید که همکاری های لازم را درست به مانند شما انجام می دهند و نقطه قوت اصلی بازی در اینجا نمایان می شود. متاسفانه مشکل اصلی بازی زمانی خود را نشان می دهد که شما وارد رقابت با یک حریف کاملاً بیگانه و بدون کمک هیچ هم تیمی ای می شوید و شرکت سازنده باید فکری به حال حالت تکنفره بازی خود بکند، زیرا این عنوان پتانسیل این را دارد که تبدیل به یکی از بهترین ها در سبک خود شود.
09- بازی AirMech
توسعه دهنده: Carbon Games
ناشران: Carbon Games و Ubisoft (برای نسخه کنسول ها)
پلتفرم ها: Windows، Xbox 360، PlayStation 4، Xbox One
سال انتشار: 2015
سال ها پیش در اوایل دهه 90 میلادی، ژانر نسبتاً جدیدی تحت عنوان Real-time strategy در میان بازیکنان رواج پیدا کرده و طرفداران خاص خود را پیدا کرده بود. این ژانر چیزیست که امروزه علاوه بر وجود گسترده ای که در بین بازی ها دارد، به عنوان یکی از مبدا های اصلی سبک MOBA خوانده می شود. Herzog Zwei نیز عنوانیست که در این میان بیشترین تاثیر گذاری را داشته است. در این عنوان بازیکنان کنترل یک روبات مکانیکی را بر عهده می گیرند که علاوه بر توانایی پرواز، وسیله خوبی برای میدان نبرد به حساب می آید. عنوان AirMech پس از گذشت بیش از 20 سال آمده تا خاطرات Herzog Zwei را برای بازیکنان زنده کند. بازی مذکور سبک Real-time strategy را به عنوان پایه و اساس کار خود قرار داده و تا حدودی فرزند Herzog Zwei محسوب می شود؛ هر چند که سبک بازی یک MOBA حقیقی می باشد. خوشبختانه از AirMech نسبت به جد بزرگش استقبال گسترده تری شد و توانست در میان بازیبازان جای بیشتری را به خود اختصاص دهد، تا جد 25 ساله اش. AirMech بازیکنان را در قابل یک فضا پیمای مکانیکی قرار می دهد که می تواند در هر زمان و به سرعت تبدیل به یک روبات مخرب و قاتل نیز شود. روبات مذکور با اسلحه ها، موشک ها و حتی شمشیر های لیزری و سپر مسلح شده است. نما هایی که بازی برای نمایش یک دنیای آینده نگرانه با روبات ها و موجودات فضایی به تصویر کشیده، کمک شایانی به خاص بودن هر چه بیشتر بازی کرده اند و شما می توانید بازی را در میان دوستان و رقیبان خود به همراه یک بخش تک نفره، پیش ببرید. اگر از افرادی هستید که حتی از راه دور به سبک های Real-time strategy و MOBA علاقه نشان می دهید، پس بهترین کاری که می توانید انجام دهید، دانلود و تجربه عنوان AirMech می باشد. بازی موفق به ساخت چیزی شده که بیست سال قبل تر، Herzog Zwei از پس آن بر نیامد و در عین حال حس حال تجربه یک بازی تازه و کاملاً جدید را به ما می دهد.
08- بازی Paragon
توسعه دهنده: Epic Games
ناشر: Epic Games
پلتفرم ها: Microsoft Windows، PlayStation 4
سال انتشار: 2016
در بازه زمانی که تمام شرکت های کوچک و بزرگ در صدد تصرف صحنه MOBA در صنعت بازی سازی بودند، تعجبی نداشت که شاهد ورود شرکت عظیم Epic Games به این بخش باشیم. شرکت مذکور که موفقیت های فراوانی را در زمینه بازی های چند نفره و آنلاینش نظیر سری Unreal Tournament و سری Gears of War تجربه کرد، اینبار برای ساخت و پرداخت یک بازی تمام آنلاین خیز برداشته است. Paragon المان های جدید و بی سابقه ای را به درون دل عناوین MOBA وارد کرده که نمونه ای برای آن وجود ندارد. از المانی به نام کارت گرفته (که در آن، بازیکنان می توانند روبات هایشان را پیش از ورود به بازی تقویت کرده و همچنین برای روبات های حریف در حین بازی تله گذاری کنند و این سیستم جایگزین سیستم کلاسیک فروشگاه ها درون بازی ها شده است) تا تمرکز بیشتر بازی بر روی مبارزات تن به تن که به بازیکنان این قابلیت را می دهد تا تمرکز بیشتری بر روی نشانه گیری، دکمه زنی و جا خالی دادن بکنند. تبدیل شدن به یک عنوان تیراندازی اول شخص، از Paragon یک بازی بسیار متفاوت در ژانر MOBA پدید آورده که بر خلاق سایر رقیبانش، گیم پلی بسیار سریع و نیازمند اکشن های فراوان دارد و همین موضوع طرفداران و مخالفان فراوانی را برای این بازی یکتا به وجود آورده است. بازیکنان به سرعت می توانند در بازی پیشرفت کرده و Level های خود را ارتقا دهند که همین موضوع باعث شده تا بازی حس حال یک عنوان تیراندازی را به ما القا کند. بازی حالت هایی نظیر پنج بازیکن علیه پنج بازیکن را در حالت های سه خط کلاسیک به همراه کلی NPC ارائه می دهد که بازیکنان را برای کسب رتبه برتر به چالش می کشد. شما می توانید از میان لیستی متنوع از قهرمانان یکی را انتخاب کنید که هر کدام دارای نقاط قوت و ضعف خاص خود هستند و هر کدام نقش خاصی را در صحنه نبرد ایفا می کنند. Paragon آمده است تا تجربه ای بی نظیر را برای MOBA باز های کلاسیک و بازیکنان جدید تر و علاقه مند به سبک تیراندازی رقم بزند و همچنان نیز جای پیشرفت دارد.
07- بازی Strife
توسعه دهنده: S2 Games
ناشر: S2 Games
پلتفرم ها: Linux، OS X، Windows
سال انتشار: 2015
Strife عنوانی فانتزی و سه بعدی در سبک MOBA با گرافیکی پر جنب و جوش می باشد که توسط S2 Games توسعه یافته و منتشر شده است. بازی در سال 2015 منتشر شده و با توجه به تجربه 5 ساله استودیوی سازنده در ساخت بازی های چند نفره، می توان با اطمینان گفت که S2 Games به ما یک عنوان بسیار خوب را در سبک MOBA ارائه داده است. اولین چیزی که توجه بازیکنان را پس از اولین تجربه Strife به خود جلب می کند، بخش کاملی از آموزشات است که باید پشت سر بگذرانید و کسانی که با MOBA های عظیم دست و پنجه نرم می کنند، می دانند که بازی های مذکور آنچنان آموزشی در اختیار آن ها قرار نمی دهند و این می تواند به خودی خود یک برگ برنده برای Strife باشد (با توجه به اینکه MOBA ها اکثرا دارای گیم پلی پیچیده و پر از تنوع می باشند و یاد گرفتن همه آن ها کار آسانی نمی باشد). نکته جالب دیگری که در Strife خود نمایی می کند این است که تمامی قهرمانان بازی از همان ابتدا قابل دسترس می باشند و هیچ نیازی به خریداری یا انجام عمل عجیب و غریب دیگری برای آزاد کردن آن ها نمی باشد. گرافیک بازی شباهت زیادی با گرافیک هنری بازی Team Fortress 2 داشته و با اینکه کارتونی مانند است، ولی در خلق جزئیات حرف های زیادی برای گفتن دارد. بازی دارای قهرمانان فراوانی نیز بوده که هر کدام دارای شخصیت پردازی و قابلیت های متفاوتی می باشند و چیزی که ممکن است آخرین برگ برنده برای این عنوان باشد این است که شما می توانید قهرمان خود را به هر شکلی که می خواهید شخصی سازی کنید و چیزی کاملاً متفاوت با سایر بازیکنان به وجود بیاورید؛ به گونه ای که تنوع در سرور های آنلاین بازی موج می زند و نمی توان هیچ دو بازیکن شبیه به هم را مشاهده کرد. Strife در کل یک عنوان جلا یافته و تر و تمیز می باشد که در راه انجام وظیفه یک MOBA اصیل وظیفه خود را به خوبی انجام داده است و قدرت و توانایی این را دارد که بازیکنان را معتاد به خود کند. کسانی که به دنبال یک MOBA خالص و درست و حسابی می گردنند حتماً باید سری به Strife بزنند.
06- بازی Heroes of Newerth
توسعه دهنده گان: S2 Games، Frostburn Studios
ناشر: Frostburn Studios
پلتفرم ها: Microsoft Windows، OS X، Linux
سال انتشار: 2010
عنوانی دیگر از سازندگان Strife. بازی Heroes of Newerth عنوانی خاص تر نسبت به برادر خود به حساب می آید. بازی ترکیبی از سبک هایی مانند دفاع از قلعه (Tower Defence) و فرمول های کلاسیک به کار گرفته شده در سبک MOBA می باشد. محبوبیت بازی زمانی مشخص می شود که متوجه می شویم بیش از یک میلیون نفر در زمان لانچ بتای بازی، در آن ثبت نام کرده اند و در هر زمانی که به بازی وارد شوید، بیش از 50 هزار نفر را خواهید دید که در حال تجربه بازی هستند. همانند اکثر بازی های دفاع از قلعه، شاهد وجود برج ها و قلعه های فراوانی که در سراسر نقشه بازی پراکنده اند هستیم. البته قواعد کلاسیک سبک دفاع از قلعه بر این بازی حاکم نبوده و همیشه نباید تنها از قلعه خود دفاع کنید؛ بلکه بازی این امکان را در اختیار شما قرار می دهد تا همانند یک عنوان MOBA واقعی نیرو های خود را احضار کرده و به جنگ قلعه دشمنان بروید. این مبارزات بین بازیکنان توسط سیستم بازیکن علیه بازیکن و پنج بازیکن علیه پنچ بازیکن رخ می دهند. با توجه به این موارد می توان متوجه شد که بازی از سیستمی به شدت تاکتیکی بهره می برد، زیرا شما هم باید به فکر زمین و قلعه خود باشید و همچنین باید به دنبال راهی جهت نابودی زمین های حریف بگردید. بازی از لحاظ شباهت به سایر عناوین موجود در میدان بزرگ سبک MOBA به شدت عنوانی متمایز بوده و باید به دنبال عناوینی گشت که به این بازی نسبت داد. بازی Heroes of Newerth در نهایت موفق می شود به بازیکنان حس حالی مشابه عناوین MMORPG و دفاع از قلعه را بدهد و در عین حال ماهیت اورجینال خود به عنوان یک بازی MOBA را نیز حفظ کند. بازی به شدت بر روی پشتکار و مهارت های بازیکنان متمرکز شده است و برای اینکه به درجه استادی برسید باید به سختی مشغول تجربه و کسب مهارت شوید و از این جهت نمی توان به آن لقب یکی از آسان ترین MOBA های درون بازار را داد؛ ولی با این حال همچنین نمی شود منکر خاص بودن و پیچیده بودن این بازی نیز شد. برای تمامی افرادی که تجربیاتی در زمینه MOBA ها در اختیار دارند و به دنبال چیز جدیدی می گردند، Heroes of Newerth به شدت توصیه می شود و بازی همچنین برای افراد تازه وارد هم می تواند عاملی جذاب باشد.
05- بازی Awesomenauts
توسعه دهنده: Ronimo Games
ناشر: Ronimo Games، dtp entertainment
پلتفرم ها: PlayStation 3، Xbox 360، Microsoft Windows، OS X، Linux، PlayStation 4، Xbox One
سال انتشار: بین 2012 تا 2016
عناوین سبک MOBA پیش از اینکه نمایانگیر چیزی به جامعه بازی باشند، نمادی برای پلتفرم مبدا آن یعنی PC می باشند؛ هر چند که همیشه این قضیه صد در صد نبوده و موارد خاصی نیز در این میان وجود دارند. در عنوان دو بعدی سبک MOBA تحت عنوان Awesomenauts که تقریباً برای تمامی پلتفرم های نسل هفت و هشت به علاوه پلتفرم رایانه های شخصی نیز منتشر شده است، شما با تمامی المان های کلاسیکی که معرف سبک MOBA هستند آشنا خواهید شد و همچنین با پدیده هایی رو برو می شوید که پیش از این به چشم ندیده اید. شما می توانید از میان شش شخصیت اصلی بازی که تحت عنوان Awesomenauts شناخته می شوند یکی را برگزیده و به سمت معادن غنی بازی یورش برده و بر سر منابع مهم با رقیبان به جنگ و نبرد بپردازید. نقشه های بازی متفاوت و متنوع هستند و قرار نیست به این راحتی ها از آن ها و در کل بازی زده شوید. هدف اصلی شما در این بازی کشتن سایر بازیکنان نیست، بلکه رسیدن به هسته مرکزی پایگاه آن ها و نابودی آن ها می باشد؛ با این حال کشتن قهرمان های رقیب به سرعت یافتن این پروسه کمک می کند. موفقیت در Awesomenauts نیازمند همکاری با سایر هم تیمی ها، پیاده کردن استراتژی درست و ارتقا های هوشمندانه می باشد. شما و هم تیمی هایتان باید به هسته دشمن برسید که پشت برج هایی با تسلیحات سنگین قرار دارد. با توجه به دو بعدی بودن بازی، شما تنها می توانید به سمت چپ و راست حرکت کنید و بازی همچنین حس و حال یک عنوان پلتفرمر را نیز به شما القا می کند. اگر پیش از این تا به حال دست به یک عنوان در سبک MOBA نزده اید، Awesomenauts نقطه شروعی فوق العاده و کامل می باشد. پس بهتر است هر چه سریع تر چند نفر از دوستان خود را جمع کرده، شخصیت مورد علاقه خود را آماده کرده و به میدان نبرد بروید. حتی این بازی برای بازیکنان حرفه ای سبک MOBA نیز با توجه به اکشن سریع و خاصش می تواند جذاب باشد. Awesomenauts پتانسیل این را دارد که تمامی بازیکنان دنیا با سلایق مختلف را گرد هم آورده و به آن ها هنر ساخت و پرداخت درست به یک بازی رایانه ای را بیاموزد؛ به هیچ وجه این عنوان جذاب را از دست ندهید.
